โศลกที่ ๓๓
ถ้าอาทิตย์เป็นอุจจ์ จันทร์เป็นเกษตร์ และมีพฤหัสบดีอยู่ในราศีกรกฏอีกด้วย เจ้าชะตาจะได้เป็นใหญ่ในแผ่นดิน และอุดมสมบูรณ์ไปด้วยเพชรพลอยต่างๆ ฯ
โศลกที่ ๓๔
ถ้าอาทิตย์ได้ตำแหน่งมูละตรีโกณ หรืออุจจ์ เป็นตรีโกณกับลัคนาด้วย และถ้ามีอาทิตย์ ศุกร์ พุธ อยู่ในภพที่ ๓-๖ และ ๘ จากจันทร์ตามลำดับ โดยที่อาทิตย์ ศุกร์และพุธ ต่างก็อยู่ในนวางค์ของตนเอง เจ้าชะตาจะได้เป็นราชาและเอาใจใส่ต่อประชาชนอย่างดีเสมือนนายโคบาลคอยเฝ้าฝูงวัวฉันนั้น ฯ
หมายเหตุ
ข้อความในโศลกนี้ตอนหลังฟังขัดกับความจริงอยู่ตามหลักของดาราศาสตร์ เพราะถ้ากำหนดให้เอาอาทิตย์อยู่ภพที่ ๓ จากจันทร์แล้ว ศุกร์และพุธจะไปอยู่ในภพที่ ๖ และ ๘ จากจันทร์ตามนั้นไม่ได้ และกำหนดลัคนาไว้เป็นตรีโกณกับอาทิตย์ด้วย พุธ ศุกร์จะอยู่ตามตำแหน่งอย่างว่าจากลัคนาก็ไม่ได้อีกเช่นกัน แต่ถ้าดวงนี้คิดเป็นโยคของดวงนวางค์ก็ใช้ได้อย่างไม่มีปัญหา หรือถ้าเป็นดวงราศี เปลี่ยนเป็นปูรณะจันทร์ก็พอเป็นไปได้
โศลกที่ ๓๕
ถ้าอาทิตย์ จันทร์ พุธ และศุกร์ร่วมกันอยู่ในภพที่ ๑๐ จากลัคนา อยู่ในราศีที่ไม่ได้ครองด้วยดาวที่เป็นศัตรู อยู่ในนวางค์ของดาวที่เป็นมิตรด้วย เจ้าชะตาถ้าเกิดในราชตระกูลจะค่อยๆยิ่งใหญ่ขึ้นจนได้เป็นราชาที่เข้มแข็ง แต่จะต้องใช้ความพากเพียรพยายามด้วยความเหนื่อยยากลำบากยิ่งกว่าจะสำเร็จผล เปรียบเหมือนช้างที่ต้องถูกฝึกหัดอย่างเต็มที่ก่อนที่จะนำมาใช้งาน
โศลกที่ ๓๖
ในดวงชะตาอังคารมีความเข้มแข็งมาก เช่นเป็นอุจจ์ และอังคารนั้นได้รับแสงจากอาทิตย์ จันทร์และพฤหัสบดีด้วย ถึงแม้จะเกิดในตระกูลธรรมดาสามัญก็จะได้เป็นราชาที่สามารถจะครองโลกได้ ฯ
โศลกที่ ๓๗
ในดวงชะตามีพุธกุมลัคนา พฤหัสบดีอยู่ในภพที่ ๗ จันทร์ที่มีแสงมากอยู่ในราศีกรกฏและเป็นภพที่ ๔ จากลัคนา ศุกร์อยู่ในภพที่ ๑๐ เจ้าชะตาจะได้เป็นราชาอย่างมีความสุขโดยปราศจากความเดือดร้อนใจทุกประการ ฯ
หมายเหตุ
ตามโยคนี้แสดงว่าลัคนากุมพุธอยู่เมษ ศุกร์อยู่มังกร เมื่อวางพุธและศุกร์ไว้ในราศีตามนี้ เท่ากับบังคับไว้ว่าอาทิตย์จะต้องอยู่ได้ในราศีมีนเท่านั้น เพราะเกี่ยวกับระยะเชิงมุมของพุธและศุกร์ ฉะนั้นจันทร์ที่อยู่กรกฏซึ่งเป็นตรีโกณกับอาทิตย์ย่อมมีแสงมากอยู่เอง เพราะเป็นข้างขึ้นเกิน ๘ ค่ำไปแล้ว
โศลกที่ ๓๘
ถ้าเพ็ญจันทร์และมีกำลังเข้มแข็งอีกด้วย แม้เพียงดวงเดียวเท่านั้น จะสามารถบรรดาลให้เป็นผู้ชนะศัตรูและเป็นราชาได้ ฯ
หมายเหตุ
ในทางโหราศาสตร์ถือว่าจันทร์เข้มแข็งที่สุดเมื่อเวลาเพ็ญ คือขึ้น ๑๕ ค่ำ เพราะมีแสงเต็มดวง ในโศลกนี้กล่าวว่าเพ็ญจันทร์ต้องเข้มแข็งอีกด้วย ในโศลกที่ ๒๗ ในบทที่ ๗ นี้ ข้าพเจ้าได้พูดถึงแล้วว่าเพ็ญจันทร์นั้นเมื่อใดบ้างที่เรียกว่าอ่อนแรงหรือไม่เข้มแข็ง ตำแหน่งจันทร์ที่เข้มแข็งที่สุดได้แก่ตำแหน่งปรมะอุจจ์ คือ ๓ องศาในราศีพฤษภ ในนวางค์ที่ ๒ ของนักษัตรกฤติกา เพราะฉะนั้นจันทร์เพ็ญต้องอยู่ในตำแหน่งนี้ ซึ่งตรงกับเพ็ญเดือน ๑๒ นับว่าเป็นเพ็ญที่เข้มแข็งที่สุดกว่าเพ็ญในเดือนอื่นๆทั้งสิ้น
โศลกที่ ๓๙
พฤหัสบดีร่วมกับศุกร์อยู่ในภพที่ ๒ จากลัคนา เจ้าชะตาจะได้เป็นราชาและสามารถขจัดทำลายศัตรูโดยหมดสิ้น ฯ
โศลกที่ ๔๐
ในดวงชะตาถ้าเจ้าเรือนของภพที่ ๑ อยู่เป็นเกนทระกับลัคนา เจ้าเรือนของภพที่ ๑๐ อยู่ในภพที่ ๔ และเจ้าเรือนของภพที่ ๙ อยู่ในภพที่ ๑๑ เจ้าชะตาจะได้เป็นราชาและมีอายุยืนยาวด้วย ฯ
โศลกที่ ๔๑
ถ้าพุธอัสตะคือไม่มีแสงเพราะอยู่ใกล้ชิดกับอาทิตย์มาก และพุธนั้นได้ตำแหน่งมูลตรีโกณทั้งยังอยู่ในตำแหน่งสวะสถะด้วย เจ้าชะตาจะได้เป็นราชาและเป็นผู้รอบรู้คงแก่เรียนในศาสตร์ต่างๆ ถ้าดาวอื่นๆอยู่ในลักษณะเช่นนี้ จะไม่มีผลดีอย่างนี้เลย ฯ
หมายเหตุ
ในโศลกที่ ๒๖-๒๘ ของบทที่ ๑ ได้กำหนดองศามูละตรีโกณของดาวต่างๆไว้ โดยพุธมี
ตำแหน่งมูละตรีโกณในราศีกันย์ ตั้งแต่องศาที่ ๑๕ ถึงองศาที่ ๒๕ ในอาณาเขต ๑๐ องศาที่พุธเป็นมูละตรีโกณในราศีกันย์นี้ มีนวางค์เกษตร์ของพุธอยู่ ได้แก่นวางค์เมถุน คือตั้งแต่ ๑๖ องศา ๔๐ ลิบดา ถึง ๒๐ องศาในราศีกันย์ เพราะฉะนั้นอัสตะของดาวพุธตามโศลกนี้ พุธต้องอยู่ในนวางค์นี้นวางค์เดียวเท่านั้น จึงจะได้ตำแหน่งสวะสถะ คือเกษตร์ในนวางค์ของพุธ
โศลกที่ ๔๒
ในดวงชะตาถ้าอาทิตย์และพุธร่วมกันในภพที่ ๔ เสาร์และจันทร์ร่วมกันในภพที่ ๑๐ และอังคารกุมลัคนา เจ้าชะตาจะได้เป็นราชาอย่างไม่มีปัญหาเลย ฯ
หมายเหตุ
โยคเกณฑ์ต่างๆเมื่อแปลตามโศลกโดยมากไม่ชัดเจนพอ เช่นโยคนี้เป็นต้น ที่จะได้เป็นราชาจริงอย่างว่า อังคารต้องกุมลัคนาในราศีมังกร พุธร่วมอาทิตย์ในเมษ และเสาร์ร่วมจันทร์ในตุลย์ ถ้าลัคนากุมอังคารในราศีอื่นๆ เช่น ในราศีกรกฏ เป็นต้น คงจะเป็นราชาได้ยากสักหน่อย นี่เป็นความเห็นของข้าพเจ้า
โศลกที่ ๔๓
ในดวงชะตาถ้าอาทิตย์กุมลัคนาในราศีสิงห์ และอาทิตย์นั้นไม่อยู่ในนวางค์ของศุกร์ด้วย มีพุธอยู่ในราศีกันย์ ท่านว่าเจ้าชะตาแม้เกิดในตระกูลต่ำและยากจนสักปานใดก็ตามจะได้เป็นใหญ่ ฯ
หมายเหตุ
ในโศลกนี้ฟังดูอาจจะง่ายเกินไป แต่ตามโศลกได้รับรองแข็งแรงมากถึงกับบอกว่าถึงเป็นยาจกก็จะได้เป็นราชา ตามความเห็นของข้าพเจ้าเห็นว่าไม่ง่ายนักที่จะได้ตำแหน่งโยคตามโศลกนี้ เพราะประการแรกบังคับให้อาทิตย์อยู่ในราศีสิงห์กุมลัคนาด้วยและอาทิตย์ต้องไม่อยู่ใน นวางค์ของศุกร์ เฉพาะอย่างยิ่งนวางค์ตุลย์ เพราะเป็นนวางค์นิจของอาทิตย์ในราศีสิงห์นวางค์ที่ดีที่สุดของอาทิตย์ คือ นวางค์ที่ ๑ และที่ ๕ ได้แก่นวางค์เมษและสิงห์ตามลำดับ และลัคนาจะต้องร่วมอาทิตย์ในนวางค์เดียวกันด้วย จึงจะได้ตามโศลกนี้ แต่ถ้าอาทิตย์อยู่นวางค์ที่ ๑ ตำแหน่งพุธอยู่ในราศีกันย์ได้ยากมากเพราะระยะเชิงมุมของพุธเพียง ๒๘ องศาเท่านั้น ฉะนั้นอาทิตย์ต้องอยู่ในวรโคตมนวางค์ของราศีสิงห์คือประมาณ ๑๓ องศา ๒๐ ลิบดา ถึง ๑๖ องศา ๔๐ ลิบดา ในราศีสิงห์ เมื่ออาทิตย์อยู่องศาตามนี้โอกาสของพุธจะอยู่ในราศีกันย์ได้อย่างมาก
